فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 5، شماره 3، پاییز 91 ، شماره پی در پی 17

شعر و شاعری و آسیب شناسی آن در قرن ششم

صفحه (0 - 0)
احمد حسنی کندسر
تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
ادبیات در ارتباط با محیط اجتماعی خود حالتی دو سویه و متقابل داشته است. گاهی تأثیرگذار بوده و گاهی در مقابل جریانهای اجتماعی عصر، حالت انفعالی و ایستا داشته است. قرن ششم یکی از دورههای پر آشوب ایران است. روزگاری است که دورۀ تجدید حیات سامانی از مدتها پیش به پایان آمده و خاندانهای شریف ایرانی نژاد برانداخته شده است و غلامان ترک نژاد سلجوقی و برکشیدگان به دور از فرهنگ و متعصب آنها با دست به دست هم دادن خلفای بغداد، با معجونی از قدرت حکومتی و قداست مذهبی، بر هستی و تفکر و مقدّرات ما چیره شده و با تجاوز و حق کشی، انحطاط دامنهداری را در ایران بنیاد نهادهاند. در این مقاله اوضاع عمومی شعر و شاعری در قرن ششم بررسی شده و نشان داده شده است که این گسیختگی اجتماعی و فرهنگی، چگونه فکر و اندیشۀ شاعران ما را در معرض تندباد فرهنگ سوز خود گرفته و لغزشهای اندیشهای را در آثار شاعران ما به وجود آورده و آنان را به سوی افراط و تفریط، تزلزل شخصیت، تناقض گویی، عدم انسجام فکری، خرد ستیزی، تقلید و جمود فکری، و تسلیم و جبرگرایی، تملق و چاپلوسی، گرایش به نوعی ادبیات درباری و تبلیغ دستگاههای جاهل حکومتی و ... سوق داده است. بدین ترتیب نوعی نقد محتوایی و آسیب شناسی شعر و شاعری در قرن ششم انجام پذیرفته است.

کلمات کلیدی
قرن ششم , آسیب شناسی , انجسام فکری , تناقض گویی , جبر و تسلیم , خرد ستیزی , فلک نالی , ادبیات عرفانی , اقتدار گرایی , بحران روحی و اجتماعی